جای خالی ماساژدرمانی در ایران
در این مقاله قصد داریم جایگاه فعلی هنر ماساژ را در ایران بررسی نموده و برخی مشکلات موجود در مسیر آموزش و خدمات ماساژ مخصوصاً جای خالی ماساژ درمانی در ایران را برشمریم.
آشنایی مختصر با هنر ماساژ:
ماساژ به‌صورت”مجموعه‌ای از تکنیک‌های دست‌ورزی که بر روی بافت نرم بدن انجام می‌شود” تعریف شده است.
ماساژیست فردی است که در حال یادگیری علوم و فنون ماساژ بوده، کاربر ماساژ و یا ماسور فردی است که می‌تواند خدمات ماساژ را به افراد سالم در جامعه ارائه داده و ماساژ درمانگر فردی است که تحت نظارت مستقیم پزشک و پس از دریافت آموزش‌ها و مهارت‌های لازم می‌تواند تکنیک‌های ماساژ را با اهداف مشخص شده توسط پزشک به بیماران ارائه دهد. امروزه هنر ماساژ در تمامی جوامع مورد استقبال واقع گردیده و از دیرزمان همراه بشر بوده است.
اهمیت ماساژ در جامعه:
باتوجه‌به زندگی غیرفعال و کمتر شدن فعالیت بدنی انسان‌ها نسبت به هر زمانی در تاریخ بشریت، و همچنین استرس مازاد ناشی از اخبار، محیط کار و غیره ذهن و جسم انسان امروزی تحت‌فشار مازاد توان وی واقع شده و در معرض آسیب‌های گوناگونی قرار گرفته است که بر کسی پوشیده نیست.
آثار فیزیولوژیک، روانی و روان‌تنی تکنیک‌های ماساژ می‌تواند در این شرایط کمک‌کننده باشد و مقداری از فشار وارده بر جسم و ذهن انسان را بکاهد.
کاربردهای ماساژ:
هنر ماساژ با اهداف و در حوزه‌های مختلفی که در ذیل به‌صورت مختصر به آن اشاره شده است مورداستفاده بشر قرار می‌گیرد.
- کاربرد تفریحی (آرامش‌بخش)
یکی از گسترده‌ترین حوزه‌های حرفه‌ای ماساژ است که در آن هدف از دریافت خدمات ماساژ صرفاً تفریح و لذت و در کنار آن پیشگیری از بروز آسیب‌ها و بیماری‌هاست.
- کاربرد ورزشی
طی چند دهه اخیر این حوزه هر روز بیشتر موردتوجه قرار می‌گیرد و هدفی که در آن دنبال می‌شود، جلوگیری از آسیب، ارتقای عملکرد و بهبود رکورد ورزشکار و همچنین تسریع در بازه زمانی ریکاوری ورزشکاران است که می‌تواند بسیاری از هزینه‌های ناشی از آسیب‌دیدگی ورزشکاران را از دوش تیم‌ها و باشگاه‌های ورزشی بردارد.
- کاربرد درمانی
در این حوزه پس از معاینه توسط پزشک و تشخیص، در صورت صلاحدید پزشک از پروتکل‌ها و تکنیک‌های ماساژ جهت تسکین درد، بهبود عوارض ناشی از بیماری و گاهی کمک به بهبود بیماری استفاده می‌شود.
با توجه به توضیحاتی ارائه شده، وجود ماساژیست هایی که به‌درستی آموزش‌دیده و تربیت شده‌اند جهت ارائه خدمات ماساژ در جامعه احساس می‌گردد و درخواست قابل‌توجهی برای دریافت این خدمات وجود دارد.
اما نکته بسیار مهمی که باید در نظر گرفته شود این است که ماساژیست می‌بایست تکنیک‌های خود را بر بدن انسان اعمال کند. اجرای غلط تکنیک‌ها و یا مداخله ندانسته در امور پزشکی ممکن است شخص را به‌کلی در مقابل هدف و رسالت اصلی هنر ماساژ که سلامتی جامعه است قرار داده و باعث آسیب رسیدن به دریافت‌کننده تکنیک‌های ماساژ شود.
بر اساس این مهم …
- فرایند آموزش افرادی که قصد ارائه این خدمت را در جامعه دارند، فرایندی است که باید بادقت و حساسیت بسیار طراحی و اجرا گردد.
- مسیرهای قانونی جهت اعطای مجوزهای فعالیت به افراد آموزش‌دیده و شیوه به‌کارگیری این افراد در سطح جامعه بسیار مهم است.
وقتی دو مورد مذکور را در کشور عزیزمان ایران بررسی می‌کنیم، پیشرفت‌ها و دستاوردهایی در زمینه ساماندهی آموزش و خدمات ماساژ به‌ویژه در دهه اخیر مشهود است اما مشخصاً کافی نیست. در حال حاضر هنوز خلأهای قانونی و آموزشی بسیاری وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
بیان مسئله:
با وجود نیاز مشهود و درخواست قابل‌توجه افراد برای دریافت خدمات ماساژ در سطح جامعه، یقیناً افرادی علاقه‌مند خواهند شد تا این هنر را فراگرفته و خدمات ماساژ را به‌صورت حرفه‌ای باهدف کسب درآمد به متقاضیان ارائه دهند.
برای مدیریت عرضه و تقاضای این خدمت در سطح جامعه و جلوگیری از مداخلات پزشکی و هرج‌ومرج، فاکتورها و مراحل زیر موردنیاز است.
- قوانین و دستورالعمل‌های مدون آموزشی
- متولی آموزشی مشخص و متمرکز
- قوانین مدون ارائه خدمات برای افراد آموزش‌دیده
- متولیان مشخص و هدفمند جهت نظارت بر خدمات
- بازآموزی و به‌روزرسانی مستمر شاغلین در این حوزه
به هر میزان که نقص و یا نقایصی در موارد فوق‌الذکر موجود باشد، مدیریت و کنترل بازار حرفه‌ای ماساژ در جامعه مختل شده و مشکلاتی را سبب خواهد شد.
متأسفانه در کشور ایران قوانین وضع شده و منابع و مراجع آموزشی با موارد فوق ،تفاوت هایی دارد که اگر این تفاوت ها اصلاح گردند بدون شک شاهد رشد و بالندی بیش از پیش این هنر و به حداقل رسیدن مشکلات ناشی از آن خواهیم بود و تاثیرات ارزشمند آن بر سلامتی جامعه بیش از پیش مشهود خواهد بود.
بررسی وضعیت موجود:
در ادامه وضعیت موجود کشورمان ایران در رابطه با آموزش بازار حرفه‌ای ماساژ شرح داده شده است.
آموزش:
در حال حاضر دو مرجع آموزشی متفاوت و با اهداف متفاوت در حال آموزش کاربران ماساژ می باشند که در ذیل شرح داده شده است.
- فدراسیون پزشکی ورزشی ایران
نام دوره آموزشی (ماساژ ورزشی)
هدف دوره: تربیت ماسور ورزشی جهت ارائه خدمت به ورزشکاران (کاربرد ورزشی)
مدت‌زمان دوره 50 الی 70 ساعت
گواهی دوره: گواهی صلاحیت حرفه‌ای در ماساژ ورزشی )جهت ارائه خدمات در مراکز و باشگاه‌های ورزشی مجاز(
- سازمان آموزش فنی حرفه‌ای
نام دوره: کاربر ماساژ
هدف دوره: تربیت کاربر ماساژ آرامش‌بخش جهت ارائه خدمت به افراد سال جامعه (کاربرد تفریحی)
مدت دوره: 200 ساعت
گواهی دوره: گواهی صلاحیت حرفه‌ای در ماساژ آرامش‌بخش (جهت ارائه خدمات در مراکز ماساژ آرامش‌بخش مجاز)
10 استاندارد آموزشی دیگر نیز در آموزشگاه‌های آزاد فنی حرفه‌ای تدریس می‌شوند اما تنها دوره‌ای که قبولی در آزمون آن منتهی به دریافت گواهی صلاحیت حرفه‌ای می‌شود، دوره کاربر ماساژ است.
پیشنهاد می شود مقاله 10 تا از محبوب ترین سبکهای ماساژ جهان را نیز مطالعه کنید.
اعطای مجوز مراکز قانونی ارائه خدمات:
پروانه فعالیت مراکز ماساژ توسط دو مرجع در سطح جامعه اعطا می‌گردد.
- ادارات کل ورزش و جوانان:
فرد متقاضی تأسیس در صورت احراز مدارک لازم، پروانه فعالیت باشگاه ورزشی را از مرجع مذکور دریافت نموده و با درخواست رسمی رشته ماساژ ورزشی را به رشته‌های مجاز خود می‌افزاید.
این مرکز مجاز است تا خدمات ماساژ را با اهداف ورزشی به ورزشکاران ارائه دهد.
- اتحادیه‌ها:
در برخی از استان‌ها اتحادیه‌هایی نظیر اتحادیه گرمابه‌داران (تهران) و یا اتحادیه آرایشگران (اصفهان) در صورت احراز مدارک لازم پروانه فعالیت مرکز ماساژ آرامش‌بخش را به متقاضیان ارائه می‌دهند.
این مرکز مجاز است تا خدمات ماساژ را با اهداف آرامش‌بخش به افراد علاقه‌مند ارائه نماید.
نظارت و بازرسی:
مراجع صدور مجوز فعالیت مراکز، وظیفه نظارت بر عملکرد مراکز و افراد آموزش‌دیده را بر عهده دارند.
مشکل اصلی کجاست؟
همان‌طور که در بررسی وضعیت موجود مشهود است، آموزش‌های ماساژدرمانی توسط هیچ مرجع رسمی و معتبری در کشور مدیریت و ارائه نمی‌گردد و البته به دستور معاونت محترم درمان هیچ مرکز آموزشی تحت هر عنوان اجازه آموزش ماساژدرمانی و ارائه گواهی‌نامه صلاحیت حرفه‌ای در این زمینه را ندارد.
از طرفی مرجع رسمی و مشخصی برای ساماندهی و اعطای مجوز تأسیس مراکز ماساژدرمانی نیز وجود ندارد و در مجموع از سه حوزه کاربردی ماساژ یک حوزه کاملاً بلاتکلیف مانده است.
این در حالی است که نیاز به این خدمات در جامعه وجود دارد. به همین دلیل آموزش‌های پراکنده غیراستاندارد و یا بدون نظارت، در سطح جامعه و همچنین عدم وجود مراکز مشخصی که افراد بتوانند به‌صورت قانونی و تحت نظارت مستقیم پزشک فعالیت نمایند، باعث می‌شود گاهی علاقه‌مندان، بدون دریافت آموزش و مهارت موردنیاز و بدون نظارت پزشک مبادرت به ارائه خدمات ماساژدرمانی نموده و مداخلات پزشکی و درمانی صورت پذیرد.
در مقالات آینده سعی خواهم نمود تا مسائل مربوط به ماساژدرمانی را بیشتر و عمیق‌تر بررسی کنیم و الگوهای موفقی از شیوه‌های آموزش و قانون‌گذاری در سایر کشورها را معرفی می‌کنیم.
در صورت تمایل می توانید مقاله آموزش ماساژ سوئدی – تکنیک نوازشی را مطالعه فرمایید.
اما تا به اینجا به نظر میرسد تنها متولیان موجود که صلاحیت و قدرت لازم را جهت سامان دهی و ارتقا جایگاه ماساژ در ایران داراست ، وزارت بهداشت و معاونت درمان خواهد بود.
در ادامه پیشنهاد می شود مقاله 5 نکته طلایی در مورد درد بعد از ماساژ درمانی را مطالعه فرمایید.
به امید آینده‌ای بهتر …
دیدگاهتان را بنویسید